DePIN: Xây dựng mạng lưới giá trị phi tập trung với hai đường cong tăng lên

Phi tập trung vật lý cơ sở hạ tầng mạng ( DePIN ) đang thực hiện sự tương tác quy mô lớn giữa thế giới vật lý và Web3, dần dần lật đổ mô hình vận hành cơ sở hạ tầng truyền thống. DePIN kết hợp công nghệ blockchain với cảm biến, mạng không dây, tài nguyên tính toán và AI, sử dụng các khuyến khích kinh tế mã hóa để thúc đẩy phát triển crowdsourcing. Phân tích hầu hết các dự án DePIN có thể thấy rằng, mô hình kinh doanh của chúng chứa một đặc điểm quan trọng: doanh thu từ phần cứng là đường cong tăng trưởng đầu tiên, trên cơ sở đó chồng lên việc hiện thực hóa dịch vụ dữ liệu, hình thành đường cong tăng trưởng thứ hai. Đây là một trong những yếu tố then chốt giúp DePIN dẫn dắt sự tăng trưởng của chu kỳ hiện tại, đồng thời cho thấy các dự án loại DePIN có thể tạo ra hiệu ứng tài sản khổng lồ trong quá trình xây dựng mạng lưới cơ sở hạ tầng phi tập trung, cuối cùng hình thành mạng lưới giá trị phi tập trung quy mô lớn.

1. Xây dựng thế giới vạn vật kết nối Phi tập trung

Phi tập trung vật lý cơ sở hạ tầng mạng ( DePIN ) được định nghĩa là "sử dụng các giao thức kinh tế mã hóa để triển khai cơ sở hạ tầng vật lý và mạng phần cứng trong thế giới thực". Khái niệm này dự báo một kịch bản ứng dụng đầy không gian tưởng tượng: các cơ sở hạ tầng thường thấy xung quanh chúng ta, bao gồm trạm phát sóng viễn thông, trạm sạc, bảng năng lượng mặt trời, biển quảng cáo, cũng như thiết bị lưu trữ và tính toán dữ liệu đứng sau hoạt động của Internet, sẽ không còn được kiểm soát bởi các thực thể tập trung, mà sẽ được chia thành các đơn vị có kích thước bằng nhau, nằm trong tay cá nhân hoặc thợ mỏ. Các cơ sở hạ tầng vật lý tương tự đều được tiêu chuẩn hóa và quy mô hóa cao, hình thành sự phủ sóng như thảm.

Thông qua phương thức Phi tập trung, việc bố trí và sử dụng cơ sở hạ tầng có thể đạt được hiệu quả cao hơn và chi phí thấp hơn, đồng thời tăng cường tính bảo mật và khả năng phục hồi của hệ thống. Từ sản xuất năng lượng đến xử lý dữ liệu, các loại cơ sở đều có tiềm năng chuyển đổi sang mô hình Phi tập trung. Các ngành liên quan đến DePIN, tổng quy mô thị trường hiện tại đã vượt quá 5 nghìn tỷ USD. Dự kiến đến năm 2028, quy mô thị trường tiềm năng trong lĩnh vực DePIN sẽ đạt 3,5 nghìn tỷ USD.

1.1 Phân chia lĩnh vực DePIN

Lĩnh vực DePIN bao gồm sáu lĩnh vực con: tính toán, AI, viễn thông, cảm biến, năng lượng và dịch vụ. Từ góc độ chuỗi cung ứng, DePIN có thể được phân chia thành:

Thượng nguồn: các nhà sản xuất phần cứng và người dùng bên cung cấp với vai trò là "thợ mỏ".

Giữa: Nền tảng dự án, blockchain chịu trách nhiệm xác thực dữ liệu và thanh toán token, và giao thức lớp hai trên chuỗi phục vụ cho DePIN; cũng như các thành phần dịch vụ mô-đun, bộ công cụ SDK, giao diện API, v.v. được sử dụng để phát triển và quản lý mạng DePIN.

Hạ nguồn: Kết nối với các ứng dụng dApp và giao diện của phía cầu.

Ngoài IoTeX và Helium trước đây, hầu hết các dự án DePIN rất ít khi bao quát tất cả các khâu kinh doanh. Chúng thường chọn Solana hoặc IoTeX làm lớp thanh toán cho kinh tế token. Các dự án AI và điện toán đám mây thì chú trọng hơn vào thanh toán trên chuỗi và quản lý phát triển nền tảng dự án, thiết bị phần cứng nền tảng được điều phối qua middleware để huy động các thiết bị điện tử nhàn rỗi, như điện thoại di động hoặc máy tính trang bị GPU tiêu dùng hiệu suất cao.

1.2 Tổng quan phát triển ngành DePIN

Theo dữ liệu, hiện tại số lượng dự án DePIN đã được ra mắt đạt 1215 cái, tổng giá trị thị trường khoảng 43 tỷ USD. Trong đó, tổng giá trị thị trường của các dự án đã phát hành đồng tiền và được niêm yết trên phần DePIN của Coingecko vượt quá 25 tỷ USD.

Năm ngoái vào tháng 10, con số này chỉ là 5 tỷ USD, chưa đầy một năm đã tăng lên gấp 5 lần, cho thấy ngành DePIN đang tăng lên nhanh chóng. Điều này cho thấy nhu cầu và sự công nhận của thị trường đối với mạng lưới cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung ngày càng tăng. Với việc ngày càng nhiều dự án ra mắt và mở rộng các trường hợp ứng dụng, ngành DePIN có khả năng trở thành lĩnh vực quan trọng kết hợp công nghệ blockchain với ứng dụng thế giới thực.

2. Những bài học từ logic kinh doanh DePIN

Hình mẫu của DePIN có thể được truy nguyên từ khái niệm IoT + Blockchain ( trong chu kỳ trước. Các dự án như Filecoin và Storj thông qua mô hình kinh tế mã hóa đã chuyển đổi lưu trữ tập trung thành mô hình vận hành phi tập trung, và được ứng dụng thực tế trong hệ sinh thái Web3, chẳng hạn như lưu trữ NFT trên chuỗi và lưu trữ tài nguyên front-end và back-end của DApps.

Internet of Things + Blockchain chỉ thể hiện tính phi tập trung ) "De" (, trong khi DePIN thì nhấn mạnh hơn về việc xây dựng cơ sở hạ tầng vật lý và mạng lưới kết nối quy mô. Trong DePIN, "PI" đại diện cho cơ sở hạ tầng vật lý ) Physical Infrastructure (, "N" đại diện cho mạng ) Network (, tức là mạng giá trị hình thành sau khi phần cứng DePIN đạt được quy mô bao phủ nhất định.

Điển hình như Helium, thành lập vào năm 2013, đến năm 2018 mới xác định sử dụng blockchain như một phương thức khuyến khích triển khai IoT phi tập trung. Helium gần như đáp ứng tất cả các yếu tố của DePIN: kinh tế nút, mô hình thợ mỏ, mạng giá trị, khuyến khích crowdsourcing, là dự án hàng đầu trong lĩnh vực truyền thông không dây phi tập trung DeWi). Cuối năm ngoái, Helium Mobile đã hợp tác với T-Mobile ra mắt gói dịch vụ truyền thông 20 đô la, nhắm vào người dùng truyền thống. Khi người dùng sử dụng mạng Helium để truyền dữ liệu, họ không chỉ nhận được phần thưởng token mà còn được hưởng dịch vụ truyền thông đáng tin cậy. Đồng thời, Helium cũng giúp T-Mobile giải quyết vấn đề phủ sóng tín hiệu ở các khu vực hẻo lánh của Mỹ, tạo ra một tình huống ba bên cùng có lợi. Số lượng người dùng truyền thống mà nó tiếp nhận có xu hướng thúc đẩy DePIN vượt ra ngoài giới hạn, hứa hẹn tăng tốc việc áp dụng quy mô lớn công nghệ blockchain và mạng Web3.

Helium và Filecoin đều thuộc lĩnh vực DePIN, nhưng Helium nhấn mạnh hơn vào phần cứng, có thể thông qua doanh thu từ phần cứng để hỗ trợ sự tăng lên của dịch vụ dữ liệu trên đường cong thứ hai, xây dựng một hệ sinh thái độc lập, đồng thời thu được lợi nhuận Alpha và Beta. Mặc dù Helium năm ngoái đã liên quan đến quảng cáo sai sự thật, và đối mặt với các vấn đề như ngôn ngữ lập trình ít được sử dụng dẫn đến khó khăn trong phát triển, nhưng một loạt hành động vào cuối năm đã khiến sự tăng lên của đường cong thứ hai của Helium một lần nữa được mở ra. Là dự án DePIN quy mô lớn đầu tiên xuất hiện, không nghi ngờ gì đã mang lại một số hiểu biết cho hệ sinh thái DePIN.

3. Sự tăng lên bùng nổ của DePIN dựa trên lý thuyết đường cong kép

"Đường cong thứ hai" là khái niệm trong lý thuyết quản lý và đổi mới, ban đầu được nhà quản lý Charles Handy(Charles Handy) đưa ra. Nó chỉ ra rằng khi một tổ chức, sản phẩm hoặc doanh nghiệp đạt đến đỉnh của đường cong tăng trưởng truyền thống, cần phải đưa ra đổi mới hoặc cải cách mới để khởi động đường cong tăng trưởng mới, tránh sự trì trệ hoặc suy giảm.

Từ kinh nghiệm của các dự án DePIN thành công có thể thấy, logic kinh doanh của DePIN tự nhiên hướng đến việc bán phần cứng như là đường cong phát triển đầu tiên của dự án, giá trị dữ liệu được hiện thực hóa chồng lên đường cong đầu tiên, như là tư tưởng chỉ đạo cho đường cong phát triển thứ hai.

Năng lực phát triển sản phẩm và vận hành là chìa khóa để đảm bảo sự tăng lên của đường cong đầu tiên; để khởi động sự tăng lên của đường cong thứ hai thì cần có hai loại năng lực, trước tiên là năng lực tổ chức của hệ thống phi tập trung, sau đó là năng lực phục vụ phía cầu.

Đối với hệ sinh thái DePIN, cần phải đảm bảo rằng bên dự án có khả năng tổ chức mạng phần cứng truyền tải dữ liệu quy mô lớn, trước tiên phải đảm bảo mạng giá trị dữ liệu hoạt động tốt, từ phía cầu mới có thể kết nối thành công, cuối cùng cung cấp dịch vụ dữ liệu chất lượng cao và tiêu chuẩn hóa. Hoàn thành sự tăng lên kép trong kinh doanh, hình thành vòng tuần hoàn tích cực trong hệ sinh thái dự án.

( 3.1 Giá trị phần cứng là đường cong đầu tiên tạo ra giá trị

Trên đường cong tăng trưởng đầu tiên, doanh nghiệp sẽ trải qua giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng ban đầu, sau đó dần dần đạt đến đỉnh cao. Động lực tăng trưởng của đường cong đầu tiên của dự án DePIN đến từ doanh thu và lợi nhuận từ việc bán phần cứng.

Cơ sở hạ tầng truyền thống, đặc biệt là trong các lĩnh vực như lưu trữ dữ liệu và dịch vụ truyền thông, các nhà cung cấp hoặc thực thể dịch vụ tập trung có logic kinh doanh tuyến tính: giai đoạn đầu của doanh nghiệp cần đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, sau khi cơ sở hạ tầng đã hoàn thiện mới cung cấp dịch vụ cho người dùng cuối )C端###. Do đó, phát triển các loại hình kinh doanh này thường cần sự tham gia của các tập đoàn lớn để chịu đựng chi phí cao trong giai đoạn đầu hoạt động của doanh nghiệp, bao gồm mua sắm phần cứng, thuê đất, triển khai và thuê nhân viên bảo trì ở tất cả các khâu. Mô hình vận hành IoT truyền thống đã tạo ra dữ liệu như một yếu tố sản xuất được truyền tải theo cách độc lập và tuyến tính, và chuỗi giá trị dữ liệu hoàn toàn độc lập giữa các hệ sinh thái.

và dự án DePIN phân tách phía cung cấp tập trung và thực hiện dưới dạng crowdsourcing, hoàn thành việc thiết lập mạng lưới phần cứng.

Do đó, bước đầu tiên trong việc tháo gỡ cơ sở hạ tầng tập trung là chìa khóa để đạt được sự tăng lên của đường cong đầu tiên trong dự án DePIN.

Các dự án DePIN trước tiên phải nỗ lực quảng bá bản thân, truyền bá câu chuyện của mình và thông qua một loạt các phương thức vận hành, bao gồm bán trước "máy đào", tặng airdrop khi mua để thu hút người dùng ở phía cung tham gia; chuyển giao chi phí đầu tư cơ sở hạ tầng khổng lồ cho người dùng ở phía cung gánh vác, đạt được khởi động nhẹ nhàng với chi phí thấp. Người dùng ở phía cung cũng trở thành "cổ đông" của dự án dưới hình thức nắm giữ phần cứng, với kỳ vọng kiếm tiền từ việc khai thác trong tương lai, giúp dự án triển khai mạng lưới phần cứng.

Khác với các nhà cung cấp thiết bị tập trung truyền thống, việc cập nhật và bảo trì thiết bị DePIN được thực hiện bởi các bên dự án và thợ mỏ cùng nhau, tức là nhà cung cấp thiết bị chỉ chịu trách nhiệm về việc nghiên cứu phát triển và bán thiết bị, còn việc cập nhật và bảo trì thì do người dùng ở phía cung cấp thực hiện. Trong quá trình cùng nhau duy trì và xây dựng mạng lưới phần cứng, sự tương tác với các bên dự án và phần mềm trung gian đã củng cố cảm giác cộng đồng của thợ mỏ ( và người dùng ở phía cung cấp ), cũng như cảm giác đồng cảm với dự án DePIN.

Nếu một dự án DePIN có thể rất mượt mà thực hiện các bước như tiếp thị kể chuyện, bán máy khai thác, và vận hành cộng đồng; thì các yếu tố quan trọng của đường cong tăng trưởng đầu tiên thuộc về dự án đã được tập hợp đầy đủ, cuối cùng hình thành đường cong đầu tiên với quy mô bao phủ mạng lưới tăng lên - tăng lên phần thưởng token - thu hút nhiều thợ mỏ tham gia hơn.

Tính đến thời điểm hiện tại, số liệu về số lượng nút hoạt động, Hivemapper, Helium và Natix đứng đầu ba vị trí, đều đã được triển khai hơn 100.000 nút trên toàn thế giới.

Trong đó, việc triển khai nút của Hivemapper, Helium, Natix và Nodle đã vượt quá 100,000, trong đó hiệu suất kinh doanh của Helium và Hivemapper rất ấn tượng:

Helium:

• Là một mạng không dây phi tập trung, các dịch vụ chính bao gồm Helium Hotspot, cung cấp mạng diện rộng tiêu thụ năng lượng thấp ( LoRaWAN ); Helium Mobile, là dịch vụ viễn thông được triển khai hợp tác với T-Mobile, TEF.
• Gói dịch vụ viễn thông 20 đô la được ra mắt vào ngày 25 tháng 1 hợp tác với T-Mobile, trong 5 tháng đã tăng lên từ 0 đến 93.000 người đăng ký.
• Hợp tác với một trong những ông lớn dịch vụ viễn thông của Mexico là Telefónica (TEF) để gia nhập thị trường Mexico với 126,7 triệu dân, đã tăng cường thêm nguồn thu nhập và ảnh hưởng thị trường của Helium.

Hivemapper:

• Là một nền tảng vẽ bản đồ Phi tập trung, nhằm tạo ra một hệ sinh thái bản đồ toàn cầu, được cập nhật theo thời gian thực thông qua công nghệ blockchain và các biện pháp khuyến khích kinh tế mã hóa. Doanh nghiệp chính của Hivemapper bao gồm HiveMapper Dashcam - một camera hành trình, người dùng có thể thu thập dữ liệu địa lý trong quá trình di chuyển bằng cách lắp đặt thiết bị này.
• Thiết bị này có giá 549 đô la, từ số lượng triển khai nút hiện tại ước tính: Doanh thu từ việc bán phần cứng của Hivemapper đã đạt hơn 60 triệu đô la.
• Đến nay, mạng lưới thu thập dữ liệu bản đồ do Hivemapper xây dựng đã phủ sóng phần lớn các khu vực ở châu Âu và Mỹ. Doanh thu dịch vụ dữ liệu của Hivemapper cũng đã tăng lên đáng kể.

Trong việc liên quan đến doanh thu phần cứng, cũng có những dự án khác tìm ra hướng đi riêng để đạt được sự tăng lên đáng kể. Ví dụ, Jambo đã sử dụng điện thoại làm điểm bán hàng, đạt được thành tích bán hàng xuất sắc trên thị trường châu Phi. OORT có rào cản công nghệ trong điện toán đám mây và điện toán biên, và đã đạt được doanh thu bán phần cứng đáng kể thông qua mô hình đổi mới. Ordz Game, như một dự án trong lĩnh vực GameFi, đã khéo léo kết hợp các yếu tố DePIN để thu hút được một làn sóng độ nóng. Những dự án này thông qua các mô hình đổi mới và lợi thế công nghệ riêng của mình, đã thành công trong việc đạt được đột phá doanh thu phần cứng, và khám phá ra các cách chơi mới kết hợp DePIN trong các ngành khác nhau.

Jambo:

• Ví Web3 là cổng truy cập cho tất cả người dùng tiền điện tử, và Jambo dự định sử dụng DePIN+ ví để đạt được sự áp dụng rộng rãi Web3 trên thị trường châu Phi. Bằng cách bán điện thoại Jambo với mức giá thân thiện, lấy điện thoại Web3 làm điểm bán, thu hút một lượng lớn người dùng truyền thống Web2. Thông qua ứng dụng ví Web3 được cài sẵn, người dùng có thể sử dụng ứng dụng ví một điểm đến để chơi game hoặc xem quảng cáo, nhận phần thưởng bằng token gốc JAMBO. Dự án Jambo hợp tác với một số nước châu Phi.