Tại sao Bitcoin 16 tuổi có dấu vết kiểm toán trong khi Fed 112 tuổi thì không

Sổ cái của Bitcoin đã công khai từ ngày đầu tiên, trong khi Cục Dự trữ Liên bang, bất chấp hơn một thế kỷ thống trị, chưa bao giờ đối mặt với một cuộc kiểm toán đầy đủ. Tại sao?

Tóm tắt

• Bitcoin đã hoàn tất hơn 900,000 khối và 1.2 tỷ giao dịch kể từ năm 2009, tạo ra một hồ sơ tài chính công khai có thể kiểm toán liên tục.
• Cục Dự trữ Liên bang, mặc dù có 112 năm ảnh hưởng toàn cầu, chưa bao giờ phải đối mặt với một cuộc kiểm toán độc lập đầy đủ, giữ cho các chi tiết về cho vay khẩn cấp và đường hoán đổi phần lớn bị ẩn.
• Nguyên tắc "đừng tin, hãy xác minh" của Bitcoin thực thi giới hạn cung 21 triệu, với mỗi đơn vị có thể truy tìm đến khối tạo ra của nó, trong khi Fed dựa vào việc tiết lộ chọn lọc và hướng dẫn từ báo chí.
• Các cơ quan quản lý tận dụng sổ cái mở của Bitcoin để theo dõi hàng tỷ USD trong các quỹ phi pháp, trong khi các can thiệp khủng hoảng của Fed, chẳng hạn như khoản cho vay 29 nghìn tỷ đô la vào năm 2008, chỉ được biết đến nhiều năm sau đó.
• Khoảng cách minh bạch thúc đẩy những lời kêu gọi tìm kiếm các lựa chọn thay thế, với các quốc gia BRICS và hơn 130 ngân hàng trung ương đang khám phá các loại tiền tệ kỹ thuật số khi niềm tin vào sự quản lý không minh bạch của đồng đô la giảm sút.

Hồ sơ tự kiểm toán của Bitcoin

Bitcoin (BTC) thường được mô tả là một loại tiền tệ kỹ thuật số ngang hàng, nhưng một trong những đặc tính bị bỏ qua nhiều nhất của nó là nó tự kiểm toán.

Mỗi 10 phút, mạng lưới hoàn tất một khối giao dịch mới, được bảo mật bằng chứng công việc và được xác thực bởi hàng nghìn nút độc lập trên toàn cầu.

Kể từ tháng 1 năm 2009, điều này đã tạo ra một hồ sơ công khai liên tục hiện đã trải dài hơn 900.000 khối và bao gồm gần 1,2 tỷ giao dịch. Bất kỳ ai có kết nối internet đều có thể xác minh dữ liệu trong thời gian thực, mà không cần sự cho phép.

Tổng số giao dịch BTC cho đến nay | Nguồn: Blockchain.comNgân hàng Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ, ngược lại, đã hơn một thế kỷ tuổi và chưa từng trải qua một cuộc kiểm toán độc lập đầy đủ. Được thành lập vào tháng 12 năm 1913, Fed trở thành nền tảng của hệ thống tài chính Hoa Kỳ, quản lý lãi suất, cung tiền và sự ổn định kinh tế.

Nó thường công bố biên bản chính sách, bảng cân đối kế toán và báo cáo tài chính, nhưng các hoạt động nội bộ của nó, chẳng hạn như chi tiết về cho vay khẩn cấp, các đường hoán đổi ngoại tệ và các tương tác với các ngân hàng tư nhân, vẫn không được công khai cho sự giám sát bên ngoài.

Sự tương phản là rõ ràng. Bitcoin, một mạng lưới 16 tuổi, đã làm cho toàn bộ lịch sử tài chính của nó có sẵn công khai từ ngày đầu tiên. Fed, một tổ chức 112 tuổi kiểm soát nền kinh tế lớn nhất thế giới, chưa bao giờ tự phơi bày mình trước cùng một mức độ kiểm tra.

Cách Bitcoin xác minh chính nó

Ý tưởng về Bitcoin như một hệ thống được kiểm toán liên tục là sản phẩm phụ của thiết kế mã nguồn mở của nó.

Mỗi người tham gia trong mạng lưới đều có khả năng như nhau để xác minh các quy tắc, loại bỏ sự phân cấp thông tin thường tồn tại trong ngân hàng, nơi những người trong cuộc nắm giữ quyền truy cập đặc quyền và công chúng chỉ thấy những gì các cơ quan quản lý phát hành.

Chạy hệ thống này là khái niệm về các nút đầy đủ, đóng vai trò như những trọng tài độc lập. Một nút không cần giấy phép đặc biệt hoặc sự chấp thuận chính trị. Bất kỳ ai cũng có thể chạy một nút trên phần cứng tiêu dùng, và làm như vậy sẽ cung cấp cho họ một bản sao hoàn chỉnh của sổ cái Bitcoin.

Nguyên tắc "đừng tin, hãy xác minh" này đảm bảo rằng giới hạn cung cấp Bitcoin là 21 triệu coin được thực thi mà không cần sự tin tưởng mù quáng vào một quyền lực nào.

Mỗi khối vừa được khai thác chứa một lượng bitcoin vừa được đúc mới, và lượng này sẽ giảm một nửa khoảng mỗi bốn năm trong cái được gọi là chu kỳ halving.

Từ phần thưởng đầu tiên là 50 BTC mỗi block vào năm 2009 đến phần thưởng hiện tại là 3.125 BTC sau đợt halving tháng 4 năm 2024, mọi đơn vị tiền tệ đang lưu hành đều có thể được truy vết đến block mà nó được tạo ra.

Các công ty phân tích blockchain như Chainalysis, Elliptic và Glassnode đã xây dựng toàn bộ doanh nghiệp xung quanh việc theo dõi và giải thích sổ cái mở của Bitcoin.

Các cơ quan quản lý cũng đã sử dụng tính minh bạch của mạng lưới để theo dõi hoạt động tội phạm. Vào năm 2021, chẳng hạn, Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đã thu hồi 63.7 BTC được trả làm tiền chuộc trong cuộc tấn công mạng Colonial Pipeline bằng cách theo dõi các địa chỉ ví trên blockchain.

Độ tin cậy của cuộc kiểm toán này không chỉ dựa vào tính minh bạch mà còn vào sự dư thừa. Các bản sao của sổ cái Bitcoin tồn tại ở nhiều khu vực địa lý, từ Châu Âu đến Châu Á và Châu Mỹ Latinh.

Ngay cả khi chính phủ đóng cửa các sàn giao dịch hoặc trung tâm dữ liệu ở một khu vực nào đó, thông tin tương tự vẫn có thể truy cập ở nơi khác, đảm bảo rằng quá trình kiểm toán không chỉ liên tục mà còn kháng cự lại sự kiểm duyệt.

Vai trò toàn cầu của Fed

Cục Dự trữ Liên bang (Fed) chiếm một vị trí đặc biệt trong tài chính toàn cầu. Trong khi nó thiết lập chính sách tiền tệ cho Hoa Kỳ, ảnh hưởng của nó vượt xa biên giới quốc gia.

Đồng đô la chiếm khoảng 58% dự trữ ngoại hối toàn cầu theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, và gần 90% giao dịch thương mại toàn cầu liên quan đến đồng đô la Mỹ dưới một hình thức nào đó.

Với mức độ ảnh hưởng đó, tính minh bạch của Fed không chỉ trở thành một vấn đề trong nước mà còn là một vấn đề quốc tế.

Fed có xuất bản các báo cáo định kỳ, chẳng hạn như báo cáo bảng cân đối H.4.1 hàng tuần, Sách Beige tóm tắt các điều kiện kinh tế, và biên bản chi tiết từ các cuộc họp của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang.

Nó cũng phát hành các báo cáo tài chính đã được kiểm toán mỗi năm, được các công ty bên ngoài xem xét, cung cấp cái nhìn về tài sản, nghĩa vụ và thu nhập.

Tuy nhiên, những thông tin tiết lộ này chỉ đề cập đến các hoạt động bề mặt và để lại nhiều công cụ mạnh mẽ nhất của ngân hàng trung ương bên ngoài sự giám sát độc lập.

Các chương trình cho vay khẩn cấp là một ví dụ. Trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, Fed đã tạo ra các cơ sở cho vay hàng nghìn tỷ đô la cho các ngân hàng trong nước và nước ngoài.

Viện Kinh tế Levy sau đó ước tính rằng tổng hỗ trợ đã vượt quá 29 nghìn tỷ đô la khi được đo lường tích lũy qua các chương trình. Tuy nhiên, chi tiết về những can thiệp này chỉ được công khai nhiều năm sau đó, sau khi các vụ kiện và áp lực từ Quốc hội buộc phải công bố.

Sự bí mật tương tự bao trùm việc Fed sử dụng rộng rãi các đường hoán đổi ngoại tệ, cho phép các ngân hàng trung ương nước ngoài vay đô la trong thời điểm căng thẳng thanh khoản toàn cầu.

Các yêu cầu về sự minh bạch hơn đã được đưa ra nhiều lần. Hạ nghị sĩ Ron Paul đã giới thiệu dự luật "Kiểm toán Cục Dự trữ Liên bang" vào năm 2009, dự luật này đã được thông qua tại Hạ viện nhưng đã bị cắt giảm trước khi trở thành luật.

Thượng nghị sĩ Rand Paul đã khôi phục nỗ lực này vào năm 2015, nhưng nó lại thất bại ở Thượng viện. Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã liên tục phản đối những nỗ lực này, với các quan chức lập luận rằng sự minh bạch hoàn toàn có thể chính trị hóa các quyết định của nó và làm suy yếu sự độc lập của nó.

Cựu Chủ tịch Fed Ben Bernanke đã cảnh báo vào năm 2010 rằng việc đưa các cuộc thảo luận về chính sách tiền tệ ra kiểm toán có thể "đe dọa nghiêm trọng đến sự độc lập của chính sách tiền tệ và sự ổn định của hệ thống tài chính."

Kết quả là điều mà một số nhà kinh tế gọi là “minh bạch chọn lọc.” Fed tiết lộ đủ thông tin để duy trì độ tin cậy và thông báo cho thị trường, nhưng giữ lại những chi tiết nhạy cảm nhất khỏi tầm nhìn công chúng.

Tại sao sự chia rẽ lại quan trọng

Sự khác biệt về tính minh bạch giữa Bitcoin và Fed ảnh hưởng đến thị trường, quy định và trách nhiệm công khai theo những cách ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi thị trường.

Ví dụ, dữ liệu từ Glassnode cho thấy rằng trong năm 2023, các đồng coin được nắm giữ lâu hơn một năm chiếm hơn 68% nguồn cung lưu hành của Bitcoin, một chỉ số được sử dụng để đánh giá sự tin tưởng của nhà đầu tư dài hạn.

Khác với Bitcoin, nơi dữ liệu trên chuỗi cung cấp cái nhìn trực tiếp về hành vi của người nắm giữ, không có thống kê tương tự nào tồn tại cho nguồn cung đô la Mỹ, vì các thông báo của ngân hàng trung ương tập trung vào các tổng hợp rộng lớn hơn là các hành động cá nhân.

Thay vào đó, Cục Dự trữ Liên bang dựa vào một mô hình tạo ra động lực ngược lại. Chính sách tiền tệ được công bố thông qua các thông báo và cuộc họp báo, và các thành viên tham gia thị trường phản ứng với hướng dẫn hơn là dữ liệu có thể xác minh.

Các nhà giao dịch chờ đợi sự công bố biểu đồ chấm mỗi quý để diễn giải triển vọng lãi suất của Fed, mặc dù các dự báo chỉ là ý kiến của các thành viên trong ủy ban, không phải là cam kết ràng buộc.

Khoảng cách giữa kỳ vọng và thực tế có thể làm biến động các thị trường toàn cầu hàng trillions đô la chỉ trong vài phút, cho thấy mức độ quan trọng của việc giao tiếp chọn lọc hơn là sự minh bạch trực tiếp.

Quy định là một lĩnh vực khác mà sự khác biệt quan trọng. Vì sổ cái của Bitcoin hoàn toàn mở, các cơ quan quản lý trên toàn thế giới đã tận dụng blockchain để tuân thủ.

Chainalysis báo cáo rằng vào năm 2023, các cơ quan chức năng của Mỹ đã tịch thu hơn 3,4 tỷ đô la Bitcoin liên quan đến các vụ án hình sự, chủ yếu bằng cách theo dõi các giao dịch trên chuỗi.

Ngược lại, các giao dịch của Fed với các tổ chức gặp khó khăn trong những cuộc khủng hoảng, chẳng hạn như các can thiệp vào thị trường repo qua đêm vào năm 2019, ban đầu không rõ ràng. Chỉ có các số liệu tổng hợp được cung cấp vào thời điểm đó, và danh tính của các ngân hàng sử dụng cơ sở này vẫn chưa được công khai.

Khoảng cách tín nhiệm cũng ảnh hưởng đến quan hệ quốc tế. Các quốc gia phụ thuộc nhiều vào đồng đô la cho thương mại hoặc dự trữ phải chấp nhận các quyết định của Fed mà không có quyền truy cập vào toàn bộ sách hướng dẫn của nó, làm tăng sự quan tâm đến các lựa chọn thay thế.

Khối BRICS đã thảo luận về việc giảm sự phụ thuộc vào đô la, trong khi các ngân hàng trung ương ở hơn 130 quốc gia đang thử nghiệm với các loại tiền tệ kỹ thuật số, theo báo cáo theo dõi CBDC 2025 của Hội đồng Đại Tây Dương.

Khoảng cách minh bạch quan trọng vì nó định hình cách mọi người định nghĩa sự công bằng trong tài chính. Cả hai phương pháp đều đã hoạt động theo cách riêng của mình, nhưng sự tương phản đã trở nên rõ rệt hơn khi các hệ thống kỹ thuật số định nghĩa lại hình thức trách nhiệm tài chính.